Książka ukazała się w związku z milenium pierwszej historycznej wzmianki o Krośnie Odrzańskim i jest próbą przedstawienia dziejów grodu, a następnie miasta na przestrzeni dziesięciu wieków. W wyważonych proporcjach opisane zostały tu czasy pierwszych Piastów i książąt śląskich, okres przynależności Krosna do państwowości niemieckich, wydarzenia drugiej wojny światowej i będące jej konsekwencją wypędzenia
i wysiedlenia ludności niemieckiej oraz osadnictwo polskie, odbudowa miasta i jego rozwój
w drugiej połowie XX wieku. Autorka starając się wznieść ponad podziały narodowościowe stawia w centrum losy mieszkańców i ich wkład w pielęgnowanie oraz pomnażanie dziedzictwa kulturowego miasta i regionu. Propagując idee małej ojczyzny książka stanowi znaczący krok ku polsko-niemieckiemu pojednaniu.

Od autorki:
„Dzieje miasta to historia powszechna w miniaturze" – te słowa wybrał autor najstarszej zachowanej do dziś kroniki Krosna, dr Eduard Ludwig Wedekind jako motto swego dzieła. Historię powszechną cechuje wysoki stopień uogólnienia i wiele miejsca poświęca się w niej konfliktom pomiędzy narodami i państwami. Tego typu problematyka znajduje swoje odbicie również w dziejach poszczególnych miast, tu jednak punkt ciężkości przeniesiony zostaje na historię lokalną, życie codzienne i losy poszczególnych rodzin. Taka perspektywa pozwala wznieść się ponad podziały narodowościowe i wyliczanie, do kiedy miasto było „polskie", a od kiedy „niemieckie". Prześledzenie losów poszczególnych mieszkańców Krosna pozwala stwierdzić pewną prawidłowość: przy różnorodności poglądów politycznych, wyznawanej wiary oraz przynależności narodowej i społecznej łączyło ich przywiązanie do tego miasta, identyfikowanie się z nim i nazywanie go (w dzisiejszym rozumieniu tego słowa) „małą ojczyzną". Przez kolejne stulecia krośnianie starali się uczynić to miasto piękniejszym, a życie w nim lepszym. Swój dorobek przekazywali następnym pokoleniom, powierzając im to szczególne dziedzictwo. W dziejach miasta negatywnym piętnem odbiły się natomiast zniszczenia wojenne, pożary, choroby i epidemie. Szczególnie bolesnym faktem są wypędzenia: ludności żydowskiej – trzykrotnie na przestrzeni wieków i ludności niemieckiej w 1945 roku. Po zakończeniu drugiej wojny światowej w wyludnionym i w znacznej części spalonym Krośnie zaczęli osiedlać się polscy obywatele – przymusowo wysiedleni zza Buga lub szukający lepszych warunków życia mieszkańcy Polski centralnej. Wielkim wysiłkiem udało im się oczyścić miasto z gruzów
i rozpocząć w nim nowe życie. Z czasem zrodziło się przywiązanie do tego miejsca, poczucie bycia u siebie. Równocześnie jednak miało miejsce zerwanie z przeszłością miastai regionu oraz zacieranie wszelkich śladów niemieckiego dziedzictwa kulturowego. Krzywdy doznane przez Polaków z rąk faszystowskiego reżimu rekompensowane były aktami odwetu w postaci wypędzeń ludności rodzimej i niszczenia wszystkiego co niemieckie. Szybko jednak okazało się, że nowi mieszkańcy Ziem Północnych i Zachodnich powojennej Polski nie mogą żyć w czasowej próżni, bez przynależności dziejowej zamieszkiwanych terenów. Środkami politycznej propagandy zaczęto więc nagłaśniać słowiańskie pochodzenie tych ziem, promować hasła typu: „Myśmy tu nie przyszli, myśmy tu powrócili" i nazywać je Ziemiami Odzyskanymi (po 700 latach). Taki sposób myślenia prowadzi jednak do piekła niekończących się wzajemnych pretensji. Warto przytoczyć tu wypowiedź zasłużonego dla pojednania polsko-niemieckiego regionalisty i historyka Zbigniewa Czarnucha: „Jesteśmy na tej ziemi nie dlatego, że przed wiekami mieszkali tu Słowianie i dlatego że panowali na niej polscy Piastowie, ale dlatego, że takie były decyzje zwycięskich mocarstw, które pokonały zaborcze i zbrodnicze nazistowskie państwo. Jesteśmy tu w następstwie wznieconej przez to państwo wojny."

Jeszcze do niedawna zajmowanie się historią lokalną było niepopularne, obciążone posądzeniami o osłabianie więzi ogólnonarodowej. Niemile widziana była również życzliwość
w stosunku do odwiedzających swe rodzinne miejscowości Niemców. W ostatnich latach jednak coraz więcej osób używa określenia „mała ojczyzna" w stosunku do rodzinnego miasta
i zainteresowanych jest poznaniem przeszłości ich miejsca zamieszkania, tej dawnej, ale i też tej sprzed stu i dwustu laty. To doświadczenie pozwala na fascynujące odkrycia, na odnalezienie kontynuacji dziejowej i poczucie odpowiedzialności za pozostawione nam dziedzictwo kultury. Wszystko to może odbyć się ponad podziałami narodowościowymi, poza dzieleniem na teraz i wtedy, na my krośnianie i oni byli mieszkańcy, natomiast w poczuciu wspólnej odpowiedzialności za pozostawione nam dziedzictwo kultury.

W tym duchu powstawała niniejsza publikacja. Jest ona owocem współpracy obecnych
i dawnych mieszkańców Krosna i okolic. Współpraca ta była możliwa dzięki otwartości
w mówieniu o bolesnych doświadczeniach, traktowaniu przeszłości jako zamkniętego rozdziału
i skoncentrowaniu się na teraźniejszości i przyszłości, które możemy kształtować.

Książka ukazała się w związku z milenium pierwszej historycznej wzmianki o Krośnie Odrzańskim i jest próbą przedstawienia dziejów grodu, a następnie miasta na przestrzeni dziesięciu wieków. W wyważonych proporcjach opisane zostały tu czasy.

II. Crozna za czasów książąt śląskich (1163 – 1482)
1.       Panowanie Henryka I Brodatego
2.       Dwa klasztory i dwa kościoły
3.       Nadanie praw miejskich
4.       Rozwój przestrzenny miasta
5.       Krosno obiektem przetargów książąt śląskich

III. Crossen an der Oder częścią Marchii Brandenburskiej (1482 – 1701)
1.       Przyłączenie Krosna do Nowej Marchii
2.       Regulaminy i przywileje - Krosno za panowania margrabiego Jana
           z Kostrzyna
3.       Zamek piastowski siedzibą wdów
4.       Wojna trzydziestoletnia (1618-1648)
5.       Początki absolutyzmu

IV. Crossen an der Oder w granicach państwa pruskiego (1701 – 1871)
1.       Krosno po pożarze w 1708 roku
2.       Stosunki społeczne, ustrój i administracja w XVIII wieku
3.       Fryderyk II i wojny XVIII-go i początku XIX-go wieku
4.       Reforma państwa pruskiego

V. Crossen an der Oder w Rzeszy Niemieckiej, Republice Weimarskiej i za rządów Hitlera (1871 – 1945)
1.       Spacer ulicami XIX-wiecznego miasta
2.       Życie towarzyskie i kulturalne w przedwojennym Krośnie
3.       Krosno w czasach faszystowskich
4.       Lata drugiej wojny światowej

VI. Krosno Odrzańskie w granicach państwa polskiego (1945 – 2005)
1.       Trudne początki polskiej administracji
2.       Życie w powojennym Krośnie nad Odrą
3.       Krosno miastem garnizonowym w PRL-u
4.       Krosno w latach 90-tych i w strukturach Unii Europejskiej

Inhaltsverzeichnis:

I. Crosna in den Grenzen des polnischen Piastenstaates (966 – 1163)
1.       Die erste Erwähnung von Crossen
2.       Die frühmittelalterliche Burganlage von Crossem
3.       Die erste Marktsiedlung
4.       Die Burg
5.       Die Kastellanei

II. Crozna unter den schlesischen Piastenherzögen(1163 – 1482)
1.       Die Herrschaft Heinrichs I., des Bärtigen
2.       Zwei Klöster und zwei Kirchen
3.       Die Verleihung des Stadtrechts
4.       Die Raumentwicklung der Stadt
5.       Crossen als Objekt in den Machtkämpfen der schlesischen Herzöge

III. Crossen an der Oder als Teil der Mark Brandenburg (1482 – 1701)
1.       Die Eingliederung Crossens in die Neumark
2.       Verordnungen und Privilegien – Crossen unter Johann von Küstrin
3.       Die Piastenburg als Witwensitz
4.       Der Dreiβigjährige Krieg (1618-1648)
5.       Die Anfänge des Absolutismus

IV. Crossen an der Oder in den Grenzen des preuβischen Staates (1701 – 1871)
1.       Nach dem groβen Stadtbrand von 1708
2.       Das Stadtleben im 18. Jahrhundert
3.       Friedrich II. und die Kriege des 18. und 19.Jahrhunderts
4.       Die Reform des preuβischen Staates

V. Crossen an der Oder im Deutschen Reich, in der Weimarer Republik und unter Hitler (1871 – 1945)
1.       Ein Spaziergang durch die Stadt des späten 19.Jahrhunderts
2.       Das Gesellschafts- und Kulturleben im Crossen der Zwischenkriegszeit
3.       Crossen im Nationalsozialismus
4.       Die Jahre des Zweiten Weltkrieges

VI. Krosno Odrzańskie in den Grenzen des polnischen Staates (1945-2005)
1.       Die schwierigen Anfänge der polnischen Verwaltung
2.       Das Leben im Crossen / Krosno der Nachkriegszeit
3.       Die Garnisonsstadt in der Volksrepublik Polen
4.       Crossen / Krosno nach der Wende und in den Strukturen der
           Europäischen Union

MOZ 19/20.12.2009

[język publikacji: PL | dostępność: nieograniczona, cały tekst załączono]
[language: PL | access: unlimited, complete text attached]